🙏శృంగేరి – నవరాత్రి

 🙏శృంగేరి – నవరాత్రి

శృంగేరిలో జరిగే అన్ని పండుగలలో నవరాత్రి ఉత్సవము అత్యంత ప్రసిద్ధి చెందినది. నవరాత్రి అంటే తొమ్మిది రాత్రులు. ఎవరైతే మధు-కైటభులను, శుంభ-నిశుంభులను, మహిషాసుర మరియు క్రూరమైన రాక్షసులను చంపారో, ఆ జగన్మాతను ఈ పవిత్రమైన తొమ్మిది రాత్రులలో పూజిస్తారు.  ఈ క్రింది శ్లోకము మార్కండేయ పురాణంలోని దేవి మహాత్మ్యం నుండి ఉటంకించబడింది.

శరత్కాలే మహాపూజ క్రియతే య చ వార్షికీ, తస్యాం మమైతాన్మహాత్మ్యం శృత్వా భక్తి సమన్వితః....

జగన్మాత యొక్క ప్రత్యేక ఆరాధన ద్వారా మరియు శరత్కాల సమయంలో దేవి మహాత్మ్యాన్ని జపించడం ద్వారా, దేవి సంతోషంగా ఉండి, తన భక్తులకు అన్ని రకాల శ్రేయస్సును ఇస్తుందని ఈ శ్లోకము వివరిస్తుంది. నవరాత్రి మన జాతీయ పండుగ మరియు దేశవ్యాప్తంగా జరుపుకుంటారు. ఇప్పటికీ, శృంగేరిలో జరుపుకునే పండుగ ప్రత్యేకమైనది. ఆ సమయంలో శృంగేరిలో చాలా కార్యక్రమాలు గొప్పగా నిర్వహిస్తారు. విలువైన మరియు ఆకర్షణీయమైన ఆభరణాలు మరియు ముత్యాలు, జాడే, వజ్రాలు మొదలైన వాటితో తయారు చేసిన అందమైన ఆభరణాలతో శారదాంబ దేవి అలంకరించబడుతుంది.

మహాభిషేకం:-

నవరాత్రికి ముందు రోజు (అనగా భాద్రపద అమావాస్య రోజున) శారదాంబ దేవికి ఒక మహాభిషేకం జరుగుతుంది. వివిధ రకాలైన ఫల-పంచామృత అభిషేకము తరువాత మహాన్యాసముతో కూడిన శత రుద్రాభిషేకము మరియు శ్రీసూక్తము తో 108 సార్లు అభిషేకము జరుగును. ఆ రోజున తల్లి జగత్ప్రసూతికా అలంకారంతో విరాజిల్లుతుంది.

జగత్ప్రసూతికా అలంకారం: ముఖం మీద చిరునవ్వుతో తల్లి శారద తన ఒడిలో ఒక అందమైన బిడ్డను కూర్చొబెట్టుకొని, ఆమె తన భక్తుడికి “నేను మొత్తం సృష్టికి తల్లిని, నువ్వు నా బిడ్డవు. మీరు నన్ను వెతుకుతున్నట్లయితే మీరు నా ఒడిలో ఉన్న ఈ బిడ్డలా మిమ్మల్ని మీరు చూసుకోండి”. ఈ అలంకరణ చాలా బాగుంటుంది. నవరాత్రి పండుగ మరుసటి రోజు నుండి ప్రారంభమవుతుంది. ప్రతిరోజూ నవరాత్రి అంతటా శ్రీ శారదాంబ కు క్రొత్త అలంకరణ తయారు చేయబడుతుంది. ఈ వైభవాన్ని చూడటానికి రెండు కళ్ళు కూడా సరిపోవు అని చెప్పడం అతిశయోక్తి కాదు.

హంస వాహన అలంకరణ - బ్రాహ్మీ: బ్రహ్మదేవుని రాణి అయిన తల్లి శారద, హంస వాహనంపై కూర్చొని తన హస్తములలో కమండాలు, అక్ష మాలా, పుస్తక, పాశ మరియు చిన్ముద్రలను ధరించి తన భక్తులను ఆశీర్వదిస్తారు. వృషభ వాహన అలంకరణ - మహేశ్వరి: ఆదిశక్తి, మహేశ్వరుని తో కూడి వృషభ వాహనం మీద కూర్చొని,  నెల వంకను ధరించి, త్రి శూలముతో తన భక్తులను ఆశీర్వదిస్తూ అభయమిస్తూ వుంటుంది. భానా.

మయూర వాహన అలంకరణ - కౌమారి: తల్లి శారద నెమలిపై కూర్చుని, శక్తి ఆయుధాన్ని ధరించి, కుమారస్వామి యొక్క శక్తి రూపంలో, తన కారుణ్యముతో ప్రపంచాన్ని రక్షిస్తూ వుంటుంది.

గరుడ వాహన అలంకరణ - వైష్ణవి: శ్రీ మహావిష్ణువు యొక్క శక్తిగా దేవి గరుడుని పై కూర్చుని, శంఖ, చక్ర గదలను ధరించి  ఆమె తన భక్తులను ఆశీర్వదిస్తుంది.

ఇంద్రాణి అలంకరణ: వృత్రాసురుడి వంటి రాక్షసులను నాశనం చేసిన దేవేంద్రుని రాణిగా, ఐరావతంపై కూర్చొని వజ్రాయుధము ధరించి దేవి తన భక్తులను అనుగ్రహిస్తూ వుంటుంది.

వీణ శారద అలంకరణ: తల్లి శారద తన చేతుల్లో వీణను ధరించి,  తన భక్తులైన మంద బుద్దులకు  కూడా జ్ఞానం ఇస్తుంది. ఈ అలంకరణ చూడటానికి చాలా అందంగా వుంటుంది.

మోహిని అలంకరణ: అమృత కలశమును చేతియందు ధరించి, అమృతమును దేవదూతలకు పంపిణీ చేయుటకు మోహినీ అవతారము ఎత్తి, తన మనోజ్ఞతను, అందాన్ని చూపి చెడ్డ, క్రూరమైన రాక్షసులను మోసగించిన జగన్మాత యొక్క ఈ అలంకరణనుచూడటం భక్తులు తమ జీవిత కాలపు ఆశయముగా భావిస్తూ వుంటారు.

రాజరాజేశ్వరి అలంకరణ: కామేశ్వరుని పట్టమహిషి అయిన తల్లి శ్రీ రాజరాజేశ్వరి, పాశ, అంకుశము, పుష్ప బాణములను మరియు చాపాలను ధరించి కృపారసముతో , అన్ని ఆభరణాలతో అలంకరించబడి, తన అనుగ్రహము ద్వారా తన భక్తుల కోరికలన్నింటినీ నెరవేరుస్తుంది.భానా.

సింహా వాహన అలంకరణ - చాముండా: ప్రజలను రక్షించడానికి మరియు చండ, ముండ మొదలైన క్రూరమైన రాక్షసులను నాశనం చేయడానికి జగన్మాత ఈ చాముండా రూపాన్ని తీసుకున్నారు. త్రిశూలాన్ని చేతిలో పట్టుకున్న సింహవాహనంపై ఆమె కూర్చొని వున్నది.

గజలక్ష్మి అలంకరణ: రెండు వైపులా గజములతో నమస్కరింపబడుతూ కమలం మీద కూర్చుని, నవ్వుతున్న ముఖంతో, తన భక్తులకు సంపద, ఆహారం, ఆనందం మరియు శ్రేయస్సును మనోహరంగా ఇస్తున్న తల్లి.

అలంకారాల ప్రాముఖ్యత:- శ్రీ దేవి మహాత్మ్యంలో దేవి ఉదహరించిన ఒక ఉల్లేఖనం “ఏకైవాహమ్ జగత్యాత్ర ద్వితీయ కా మమాపారా” (నేనే ప్రపంచంలోని ఏకైక శాశ్వతమైన శక్తిని, మరెవరో కాదు). అందువల్ల ఈ విభిన్నమైన అలంకారాలు మరియు అవతారాలు జగన్మాతకు చెందినవి. సర్వమూ తానైన ఏకైక శక్తి ఆ జగన్మాత. జగన్మాత సరస్వతి రూపాన్ని తీసుకుంటుంది మరియు విద్య మరియు జ్ఞానాన్ని ఇస్తుంది, మహాలక్ష్మి రూపాన్ని తీసుకుంటుంది మరియు సంపద, ఆహారం మొదలైనవి ఇస్తుంది మరియు దుష్ట బుద్ధి గల వారిని  నాశనం చేసే సమయంలో మహా కాళి (చాముండి) రూపాన్ని తీసుకుంటుంది, రూపం తీసుకుంటుంది.  తన భక్తుల యొక్క భయమును పారద్రోలడానికి దుర్గా పరమేశ్వరి అవతారము తీసుకుంటుంది. ఆమె తన భక్తులను వివిధ పేర్లు మరియు వివిధ రూపాల ద్వారా కాపాడుతూ వుంటుంది.  జగదంబ యొక్క రూపాలు మరియు పేర్లు చాలా ఉన్నప్పటికీ, శక్తి ఒకటే. ఇంత గొప్ప తాత్విక సత్యం దేవికి భిన్నమైన అలంకారాలను తయారుచేసే ప్రక్రియలో ఉంది.

నవరాత్రి సమయంలో పారాయణాలు (శ్లోకాలు):- నవరాత్రి పండుగ సందర్భంగా శృంగేరి మఠంలో అనేక పారాయణాలు జరుగుతాయి. ఋగ్వేదం, యజుర్వేదం, సామవేదం, అధర్వణ వేదం పారాయణాలు, వాల్మీకి రామాయణం, దేవి భాగవతము,  శ్రీమద్భాగవతం,  మాధవీయ శంకర దిగ్విజయము, సూత సంహిత,  లలితోపాఖ్యానము, , ప్రస్థానత్రయము, సూర్య నమస్కారం, శ్రీసూక్త జప, భువనేశ్వరి జప, దుర్గా జప మరియు ఇతర జపాలు జరుపబడతాయి.  శ్రీ చంద్రమౌలిశ్వర స్వామి వారికి శత రుద్రాభిషేకము, శ్రీచక్రమునకు నవావరణ పూజ శాస్త్రము ప్రకారము జరుపబడును.  ప్రతిరోజూ 12 గంటలకు సువాసిని పూజ మరియు కుమారి పూజలు కూడా నిర్వహిస్తారు. అలాగే భక్తులకు ప్రసాదం అందుతుంది. రోజుకు సుమారు 15 - 20 వేల మందికి భోజనం ఉంటుంది

రథోత్సవము:-  శారదాంబకు ప్రతిరోజూ సాయంత్రం 6.30 గంటలకు రథోత్సవము ప్రధాన వీధిలో జరుపబడును.  పరమ పూజ్య ఆచార్య సమక్షంలో మంగళారతి ఇవ్వబడుతుంది. వెనువెంటనే రథోత్సవము ప్రారంభమవుతుంది.  ఈ ఉత్సవ మూర్తికి కూడా చాలా అలంకారాలు చేయబడతాయి.

నవరాత్రి సమయంలో సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు మతపరమైన కార్యక్రమాలు మాత్రమే కాదు, గాత్ర, వీణ, వేణువు, వయోలిన్, సాక్సోఫోన్, క్లారియోనెట్ మొదలైన రంగాలలోని ప్రసిద్ధ కళాకారుల సంగీత కచేరీలు వంటి సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు కూడా నవరాత్రి పండుగ సందర్భంగా ఏర్పాటు చేయబడతాయి. ఈ కాలం సంగీత ప్రియులకు ఉత్సాహంగా ఉంటుంది.

నవరాత్రి పండుగ సందర్భంగా తెల్లవారుజామున అహ్నికా మరియు అనుష్టానము తరువాత, పరమ పూజ్య ఆచార్యుల వారు, మహా సన్నిధానం వారు,  గురు పాదుకులకు మరియు శ్రీ చక్రములకు ప్రత్యేక పూజలు చేస్తారు. ఆచార్యుల వారు ఉదయం 9.30 గంటలకు మఠం ప్రాంగణంలోని అన్ని దేవాలయాలను సందర్శించి అందరి దేవతలను దర్శనం చేసుకుంటారు.  ఉదయం మరియు మధ్యాహ్నం పూజల తరువాత, శ్రీ జగద్గురు మహాస్వామి వారు  మధ్యాహ్నం 12 నుండి మధ్యాహ్నం 2.30 గంటల మధ్య శ్రీ శారదాంబకు ప్రత్యేక పూజలు చేస్తారు. ఆచార్య వారు సాయంత్రం 5.30 నుండి 6.30 గంటల మధ్య భక్తులకు దర్శనం ఇవ్వనున్నారు, సాయంత్రం 6.30 గంటలకు శ్రీ శారదాంబ రథోత్సవమునకు హాజరవుతారు. రాత్రి 7.30 గంటలకు మహా సన్నిధానం వారు  మళ్లీ స్నానం చేసి అహ్నికా పూర్తి చేసిన తరువాత రాత్రి 8 గంటలకు శ్రీ చంద్రమౌలిశ్వర పూజకు హాజరవుతారు. ఈ పూజ రాత్రి 9.30గంటలకు పూర్తి అవుతుంది. అప్పుడు ఆచార్య వారు దర్బార్ అధ్యక్షత వహిస్తారు.

దర్బారు:- నవ రాత్రి సమయంలో దర్బార్ ఒక ప్రత్యేక కార్యక్రమం. ఈ ప్రత్యేక కార్యక్రమం శ్రీ విద్యారణ్య కాలం నుండి జరుగుచున్నది.  విజయనగర సామ్రాజ్యం స్థాపనలో శ్రీ విద్యారణ్య మహాస్వామి వారు  ప్రధాన పాత్ర పోషించి,  ప్రతి అంశంలోనూ హరిహరరాయ మరియు బుక్కరాయలను ఆశీర్వదించినారు.  దానికి కృతజ్ఞతగా, స భక్తితో  మొత్తం రాజ్యం, బంగారు సింహాసనం, రూబీలతో చేసిన కిరీటం, బంగారు ఆభరణములు, చత్ర-చామరాలు మరియు అన్ని రాజ చిహ్నాలను శ్రీ విద్యారణ్య మహా స్వామి వారి పాద పద్మములకు సమర్పించినారు. విద్యానగర మహారాజులు  పరమ పూజ్యులైన  శ్రీగురు విద్యారణ్య మహాస్వామి వారికి  “కర్ణాటక సింహాసనా ప్రతిష్ఠానాచార్య”,  “శ్రీమద్రాజాధిరాజగురు”,  “భూమండలచార్య”, వంటి గొప్ప బిరుదులతో సత్కరించారు. వీరి  వినయపూర్వకమైన అభ్యర్థన మరియు భక్తి కారణంగా, శ్రీ గురు మహాస్వామి వారు ఈ రాజ చిహ్నాలను అంగీకరించాల్సి వచ్చింది.

శ్రీ మఠం సంప్రదాయం ప్రకారం జగద్గురు మహాస్వామి వారు  కిరీటం మరియు ఆభరణాలు ధరించి, చంద్రమౌలిశ్వర పూజా మందిరము నుంచి ఊరేగింపుగా శారదా ఆలయంలోని దర్బార్‌ హాలు లోకి ప్రవేశిస్తారు. తరువాత వ్యాఖ్యాన సింహాసనము వద్ద ఉంచిన శారదాంబ విగ్రహమును బంగారు రథంలోకి తీసుకొని రాబడుతుంది. ఆలయ ప్రాంగణము లో  వేద ఘోష, వాద్య ఘోష, చత్ర-చామరాలతో పాటు మూడుసార్లు బంగారు రథోత్సవము  జరుగుతుంది. ఆచార్యుల వారు జగదంబ వైపు చూస్తూ, వెనుకకు నడుస్తూ, రధం ముందు నడుస్తారు....

రథోత్సవము అయిన తరువాత, ఆచార్యుల వారు, శారదాంబకు ఎదురుగా ఉంచిన బంగారు సింహాసనంపై తాను ఆసీనులౌతారు.  అప్పుడు సప్తశతి యొక్క ఒకటి లేదా రెండు అధ్యాయాల శ్లోకం జరుగుతుంది....

ఆంగ్ల మూలము:- శృంగేరి మఠము; తెలుగు అనువాదము:- భాస్కరానంద నాథ /23-09-2019